Κάντανος, ιστορικός και πανέμορφος τόπος. Η Κάντανος είναι η ιστορική έδρα του Δήμου Καντάνου-Σελίνου. Κατάφυτη η περιοχή από τον μοναδικό ιστορικό οργανωμένο ελαιώνα της Καντάνου ηλικίας 600 ετών και άνω. Παλιά έδρα επισκόπου πλουσιότατη σε βυζαντινές κατάγραφες εκκλησίες του 13 – 14 αιώνα. Θαυμαστό το ιστορικό για τις μάχες με τους ναζί το 1941, φαράγγι της Καντάνου με τον πετρόκτιστο δρόμο κατάλληλο για πεζοπορία – ποδηλασία.
Ιδανικός τόπος για ποιοτικό φαγητό στις ταβέρνες και ευχάριστη διαμονή στα ξενοδοχεία.
Απέχει από τα Χανιά 52 χιλιόμετρα (45 λεπτά) και από την Παλαιόχωρα με τις καλλίτερες παραλίες της Κρήτης 15 χιλιόμετρα (10 λεπτά)
Ιστορική αναδρομή
Αρχαία χρόνια
Τουρκοκρατία
Τον Αύγουστο του 1866 έγινε σπουδαία μάχη στην Κάντανο και στην συνέχεια τον Σεπτέμβριο, 12000 Τούρκοι στρατιώτες υπό τον Μουσταφά Ναϊλή πασά ήρθαν στην περιοχή να βοηθήσουν τους πολιορκημένους Τούρκους που είχαν συγκεντρωθεί από όλη την επαρχία Σελίνου. Οι 5000 επαναστάτες Κρητικοί πλαγιοκοπόντας τους Τούρκους που διέφευγαν προς Παλαιόχωρα τραυμάτισαν και σκότωσαν πολλούς. Η Κάντανος τότε άδειασε από τους Τούρκους.
Τα ίδια σχεδόν γεγονότα επαναλαμβάνονται το 1897 όταν οι Τούρκοι όλης της επαρχίας Σελίνου συγκεντρώθηκαν στην Κάντανο. Τότε κατελήφθη από τους επαναστάτες υπό τον ταγματάρχη Μανουσογιαννάκη ο οχυρός πύργος του Σταυρού επίσης βομβαρδίστηκε το “Σεράγιο” από τον καπετάν Κωνσταντή Κριάρη από την “Στεφανόπετρα” και “του κοπέλι τα χαράκια”
Οι Τούρκοι εξαναγκάστηκαν να φύγουν με την προστασία των ξένων δυνάμεων μέσω Παλαιόχωρας και να αφήσουν τον τόπο ελεύθερο.
Βυζαντινά Χρόνια
Η Κάντανος ÂÂ προοδεύει και ακμάζει ÂÂ και κατά την βυζαντινή περίοδο λόγω του πλούτου της περιοχής είναι δε έδρα επισκόπου που διατηρείται σχεδόν 1000 χρόνια. Οι κατά καιρούς επίσκοποι της Καντάνου λαμβάνουν μέρος στην Δ’ οικουμενική σύνοδο (451), στην ΣΤ’ οικουμενική σύνοδο (680 – 681) στην Ζ’ οικουμενική σύνοδο (787). Σε όλη την έκταση του Δήμου Καντάνου υπάρχει πλήθος παλαιών εκκλησιών του 13ου – 14ου αιώνα αγιογραφημένες από ονομαστούς αγιογράφους όπως ο Ιωάννης Παγωμένος, ο Ξένος Διγενής και ο Γεώργιος Προβατόπουλος. Καταστράφηκε την περίοδο της κατοχής από τους Άραβες (824 – 961) και έμεινε ια πολύ καιρό κατεστραμμένη.
Η Κάντανος υπάρχει και ξαναϊδρύθηκε η επισκοπή της κατά την Β Βυζαντινή περίοδο. Την εποχή της Βενετοκρατίας μετά το έτος 1204 η Κάντανος κατέχεται και κατοικείται εξ’ αιτίας του πλούτο του της ÂÂ από τους Βενετούς .
Β΄ παγκόσμιος πόλεμος
Η Κάντανος κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο είχε πάλι μερίδιο συμμετοχής , αντίστασης και θυσίας.
Οι κάτοικοι της, των γύρω χωριών, αλλά και πολλοί από όλη την επαρχία Σελίνου, αν και ήξεραν ποιο θα ήταν το τίμημα που θα πλήρωναν, αποφάσισαν να αντισταθούν στην επέλαση των ναζί.
Με λίγα και ακατάλληλα όπλα (λόγω του αφοπλισμού της Κρήτης από την δικτατορία του Μεταξά) αμύνονται μαχόμενοι στις 23 Μάη 1941 στα Φλώρια και στις 24 και 25 Μάη 1941 πιο οργανωμένα με περισσότερες δυνάμεις στο φαράγγι Καντάνου. Ο αγώνας άνισος οι απώλειες για τους Ναζί μεγάλες και πολύ μικρές για τους αγωνιστές. Παρά την ψυχική τους δύναμη και τόλμη οι αγωνιστές, αποσύρθηκαν στα βουνά στις 25 Μάη και οι Γερμανοί Ναζί διέρχονται από την Κάντανο και φθάνουν στην Παλαιόχωρα.
Πολύ σύντομα όμως επιστρέφουν για να εκδικηθούν. Στις 3 Ιούνη 1941 οι Ναζί καίνε και ισοπεδώνουν την Κάντανο. Άφησαν δε τρεις επιγραφές, μοναδικά ιστορικά μνημεία σε όλη την Ευρώπη, γιατί όπου αλλού κατέστρεψαν οι Ναζί δεν άφησαν και δεν τόνισαν τόσο πολύ τη αντίσταση που συνάντησαν.
Τις δύο πινακίδες – επιγραφές τοποθέτησαν οι Ναζί στις εισόδους της Καντάνου από Χανιά και Παλαιόχωρα. Την Τρίτη που είναι από μάρμαρο την έφεραν στην Κάντανο το 1943 προοριζόμενη προφανώς για το μνημείο που θα κατασκεύαζαν είναι γραμμένες στα Ελληνικά και Γερμανικά.
Η πρώτη αναφέρει: “Δια την κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του μηχανικού από άνδρας , γυναίκας και παιδιά και παπάδες μαζύ και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του μεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεμελίων , διά να μην επαναοικοδομηθεί πλέον ποτέ”
Η δεύτερη αναφέρει: “ως αντίποινων των από οπλισμένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών στρατιοτόν κατεστράφη η Κάνδανος ”
Η Τρίτη (μαρμάρινη) αναφέρει “Εδώ υπήρχε η κάνδανος κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών στρατιωτικών”
Παρατηρήσεις:1)ÂÂ Η ορθογραφία των επιγραφών – πλακών ως έχει
2) Οι Ναζί χαρακτηρίζουν δολοφόνους αυτούς που αμυνόμενοι υπερασπίζονται την πατρίδα τους
Για την διαρκή παρουσία της Καντάνου και των κατοίκων της στην ιστορία όλων των εποχών πολλές μεγάλες πόλεις της Ελλάδας έχουν δώσει το όνομα της σε δρόμους πολλά ριζίτικα τραγούδια αναφέρονται στους αγώνες των κατοίκων της για ελευθερία, πολλοί ζωγράφοι, χαράκτες και συγγραφείς έχουν ο καθένας με τον τρόπο του αποθανατίσει την παρουσία αυτή.
Το πολεμικό ναυτικό είχε μέχρι το 1963 στην δύναμη του ένα πλοίο, το αποβατικό αρμάτων με το όνομα Κάντανος Α/Β 587.
Η κοινότητα Καντάνου αναγνωρίστηκε Δήμος Καντάνου το 1989 λόγω ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας.